maandag 12 november 2007

Een Europa-wijd referendum over het Hervormingsverdrag ?

Op de Europese top in Lissabon op 18/19 Oktoberdoor zijn de regeringsleiders het eens geworden over het “hervormingsverdrag". Dit verdrag zal hoogstwaarschijnlijk het verdrag van Lissabon heten. Het zal niemand ontgaan zijn dat de discussie omtrent Europa vooral gaat over het wel of niet houden van een nationaal referendum over het “hervormingsverdrag”. Alhoewel de kranten in Nederland bol staan over de mogelijkheid van een nationaal referendum, weinig mensen staan stil bij de mogelijkheid om één referendum te organiseren waarbij alle Europese burgers in de Europese Unie hun stem uitbrengen op dezelfde dag. Oftewel; een Europa-wijd referendum. De uitkomst zou afhangen van een dubbele meerderheid; 55% van de bevolking van Europa, en een meerderheid van de lidstaten (14). Maar hoe denken de mensen in het Europees veld hierover ? We leggen de vraag voor aan Willem Bos van Ander Europa, Meyndert Kolk van de Jong Europees Federalisten, en Kathalijne Buitenweg, Europarlementarier voor Groen Links.




Willem Bos, Ander Europa

Het idee om nieuwe Europese verdragen aan een Europa wijd referendum is betrekkelijk vanzelfsprekend. Een dergelijk referendum zal het draagvlak voor de Europese politiek onder de bevolking versterken. Tevens kan het de kloof die er nu bestaat tussen de bevolking en de Europese politiek verkleinen. Immers, door een referendum spreekt de bevolking zich uit over een nieuwe verdrag en neemt er daarmee ook verantwoordelijkheid voor. Politici worden door een referendum als het ware gedwongen hun voorstellen openlijk te verdedigen en er een maatschappelijk draagvlak voor te creëren. Een Europees referendum zou een veel grotere druk op een nee stemmend land betekenen dan nu, omdat het dan immers duidelijk is dat een meerderheid van de totale Europese bevolking wel voor is. Een dergelijk referendum moet natuurlijk wel aan een aantal eisen voldoen;

1) Er moet van een goede vraagstelling sprake zijn
2) Voor en tegenstanders moeten gelijke kansen hebben
3)Daarnaast moet er niet alleen van een dubbele meerderheid sprake zijn, maar ook van een nationale meerderheid.

Als aan die elementair democratische voldaan zou zijn, dan zou een Europees referendum een prachtig instrument zijn. Helaas hebben de recente ontwikkelingen aangetoond dat de politieke elite in Europa een dergelijke stap in de democratisering van Europa niet toe zal staan. De hele operatie van de ombouw van de Grondwet naar Hervormingsverdrag was er juist op gericht om de stem van de bevolking (in nationale referenda) uit te schakelen. Als men zelfs een nationale kiezersuitspraak niet aandurft zal er nog heel wat water door de Rijn, en andere Europese rivieren moeten stromen voor er een Europees referendum komt.




Meyndert Kolk, Voorzitter Jong Europese Federalisten Nederland

Voorzichtig uitgedrukt heeft JEF-Nederland grote twijfels bij het organiseren van een referendum over het grondwettelijk verdrag dat sinds het Nederlandse “nee” omgedoopt is tot hervormingsverdrag. De materie is heel complex en de formuleringen van de bepalingen erg juridisch. Daar komt nog bij dat je met een referendum burgers een bijna onmogelijke opgave geeft: een vierhonderd bladzijden tellend verdrag met artikelen die een hele mengelmoes aan onderwerpen beslaan en waar jarenlang over onderhandeld is, moet met een simpel en ongenuanceerd ja of nee aanvaard of afgewezen worden Bij het besluit over het grondwettelijk verdrag in 2005 leek het er sterk op dat in Nederland het referendum geïnitieerd werd zodat de politieke partijen de politiek zeer gevoelige keuze niet zelf hoefden te maken. Als de politiek nu weer besluit een referendum te organiseren als zogenaamde blijk dat ze burgers serieus nemen, dan is JEF-Nederland – alhoewel JEF andere vormen van burgerlijke betrokkenheid en inspraak bij Europese politieke keuzes prefereert – voorstander van een Europawijde volksstemming. Dan zou in ieder geval een krachtig signaal afgegeven worden van een vertrouwen in wederzijdse solidariteit en eensgezindheid van EU-burgers.



Kathalijne Buitenweg, Europarlementarier, Groen Links,

GroenLinks is al heel lang voorstander van een Europawijd referendum over nieuwe EU-verdragen, voorafgaand aan de nationale ratificatieprocedures. Als je die laatste weglaat is het inderdaad federalistische luchtfietserij. Of laten we zeggen: toekomstmuziek. Een verdrag dat door de meerderheid van de Europese kiezers expliciet wordt gesteund kan niet zo makkelijk terzijde worden geschoven; zo'n referendumuitslag zet druk op de lidstaten die het er niet mee eens zijn om een constructieve oplossing te bedenken die recht doet aan de nationale bezwaren (bijvoorbeeld opt-outs) zonder het ambitieniveau van het verdrag te verlagen.




Dwars, Groen Links Jongeren

DWARS staat achter het idee van een referendum over het Hervormingsverdrag, in navolging van de steun die DWARS ook heeft gegeven aan het referendum over de Europese Grondwet. Een Europa-wijd referendum kan hierbij een optie zijn. Zo'n referendum geeft het signaal af dat alle burgers binnen de Europese Unie een gelijke stem hebben in de ratificatie van het Hervormingsverdrag, en door het Europa-overkoepelend aspect wordt er bij de burger in de lidstaten hopelijk concreter vorm gegeven aan de plaats en de bevoegdheden van de Europese Unie en de rol die de (Europese) burger hierin kan spelen. DWARS staat verder in grote lijnen achter het Hervormingsverdrag zoals dat er nu ligt, en is ook voorstander van verdere Europese samenwerking op verschillende terreinen.


Jonge Democraten



Het referendum van 1 juni 2005 was in eerste plaats in het leven geroepen omdat de Europese Grondwet “constitutionele elementen” bevatte. De Jonge Democraten vindat de de grondrechten nog steeds in het verdrag genoemd worden, en dan Nederland nog steeds op veel vlakken soevereiniteit inlevert. Daarom vinden de Jonge Democraten dat er een referendum nog steeds noodzakelijk is. Dit keer zou dat geen nationaal, maar een Europa-wijd referendum moeten zijn. Een Europa-wijd referendum zou zorgen voor meer vertrouwen in de EU. Door het huidige democratisch tekort is Europa een ver-van-mijn-bed-schow geworden, omdat burgers denken dat belangrijke beslissingen alleen in achterkamertjes genomen worden. Toen burgers tijdens het eerste referendum opeens een stem kregen, hebben we gezien dat de EU bij hen begon te leven. De kloof tussen besluitvorming en burger is niet alleen een Nederlands probleem, ook andere lidstaten kampen hiermee. Door het organiseren van een Europa-wijd referendum wordt er een signaal afgegeven dat het bij dit verdrag niet alleen gaat om de belangen van de individuele lidstaten, maar dat de EU de overkoepelende belangen van alle Europeanen behartigt. Op deze manier wordt de discussie over het verdrag ook losgerukt uit de tentakels van nationale, partij-politieke overwegingen. Verder is dit een uitgelezen kans om saamhorigheid tussen de verschillende Europese volken te bevorderen.


Meer informatie

Campagne van JEF en UEF voor een Europa Wijd referendum
Wij willen een referendum

JEF Nederland
Kathalijne Buitenweg Blog

Geen opmerkingen: